Имаше само 55 години пред да почине во февруари 2019 година, но со оглед на тоа како живееше никому не му беше јасно како и до тука дотурка.

Никој никогаш не летал толку долго како Мати Никанен, никој никогаш не паднал толку брзо. За рекордно кратко време го премина патот од херој на нацијата до некој кој со своите испади ги полнеше весниците повеќе отколку додека уриваше рекорди и освојуваше златни медали.

Сакаше победи, но не можеше да се справи со нив. Беше и остана најголем во својот спорт на сите времиња, навивачите го обожуваа, но тој не се сакаше себеси. Може да се каже дека Мати Никанен едноставно се измори од тоа што е и само се откажа. Умрел со живот што го мразел.

За само 10 години активна кариера (од 1981 до 1991 година), Синиот ангел освои се што можеше да се освои во ски скоковите. Неговата кариера беше синоним за злато. Веќе во втората сезона меѓу големите момчиња, на само 19 години, го освои светското злато во Осло. Тоа беше само почеток. Тој освои пет медали на Зимските олимписки игри (1984 и 1988), од кои четири златни. Беше петкратен светски шампион, а со три златни медали на Игрите во Калгари во 1988 година, тој беше најуспешниот спортист на игрите, заедно со холандската брза лизгачка Ивон ван Генип.

Тој го дели рекордот со четири победници на Светскиот куп со Адам Малиш и Сара Таканаши (во женска конкуренција) и е единствениот ски-скокач во историјата која има злато на сите пет големи натпреварувања во спортот.

Никанен имаше талент, но знаеше да се справи со славата. Кога ја објави автобиографијата во 2006 година, наречена Поздрав од пеколот, на промоцијата на книгата рече: „По ѓаволите, оваа книга не може да биде толку лоша како што беше лош мојот живот“.

Мати имал само осум години кога татко му го ставил на скии и го пуштил да лета. Толку многу уживал во скокањето што станал опседнат. Тој беше хиперактивно дете и спортот стана негов излез за сиот негов вишок енергија.

„Сè што сакав беше да скокнам. И да скокнам и повторно да скокнам“, рече тој еднаш.

Бидејќи неговиот рид имаше и жичара и рефлектори, Мати беше таму цел ден и ноќ. До својата 12-та година тренираше и до 10 часа дневно.

Кога го освои светското злато на 19-годишна возраст во Холменколен, Осло, го направи тоа во толку густа магла што едвај можеше да го види крајот на своите скии, а камоли дното на патеката на која слета. Тој не се плашеше затоа што сепак тоа го направи инстинктивно. Во митскиот дуел со германската легенда Јенс Вајсфлог, тој го освои своето прво олимписко злато во Сараево во 1984 година на големиот скок, а тотална доминација покажа четири години подоцна во Калгари. Канада. Тој зеде сè. Мал скок, големо и тимско злато. Никој во историјата не го сторил тоа. Но и тогаш, неговата зависност од алкохол беше проблем.

Мати требаше да има многу повеќе победи, злато и рекорди, да не беше пехарот. Според негово признание, тој за прв пат пробал алкохол на 14-годишна возраст и никогаш повеќе не можел да се ослободи од него. Демоните предизвикани од пареата на алкохол беа премногу силни. Мати Пули, неговиот омилен тренер и човекот кој го научи да скока кога беше мал, во три наврати го исфрли од репрезентацијата. Еден пат затоа што мртов пијан се обидел да скокне на новогодишната турнеја во Гармиш, вториот пат затоа што, се разбира, повторно пијан, се степал со колегите од репрезентацијата, а третиот затоа што упаднал во киоск и украл цигари и гајба пиво.

Тој престана да скока по Светското првенство во 1991. Беше последен, 50-ти на големиот скок. Имаше само 28 години.

Додека скокаше, неговиот див дух беше добар во контролирањето на Мати Пули до одреден степен, а Никанен толку многу го ценеше својот тренер што понекогаш знаеше да ја скроти неодоливата желба за алкохол. Кога престана да скока, тој нагон веќе никој не можеше да го контролира.

Веднаш откако тој заврши со ски-скокови, некои деловни луѓе во Финска се обидоа да ја искористат популарноста на Мати и го убедија да се посвети на пејачката кариера. Тој го прифати договорот и во 1992 година го издаде својот деби албум кој беше продаден во повеќе од 25.000 примероци, што значеше дека ја освои златната плоча во Финска.

Се оженил шест пати, двапати со Мерви Тапола, ќерката на финскиот крал на колбасите. Несреќната Мерви дури 15 пати поднела барање за развод. Тие конечно се разведоа во 2010 година, а Мати беше обвинет дека се обидел да ја задави и избоде со нож. Тој е осуден на 16 месеци затвор.

Тој неколку пати бил во затвор поради насилни испади, а бил осуден на 26 месеци затвор поради обид за убиство со нож. Оваа приказна можеби најдобро отсликува каков живот живеел Мати откако пропадна неговата кариера. Имено, во Финска постои локален, кафански спорт во кој натпреварувачите се влечат за показалецот. Мати го загуби дуелот и извади нож. Беше толку пијан што не можеше да се сети на ништо.

Се обиде и со политика, а кога го допре дното, се испроба како стриптизер во казино во Хелсинки. Публиката го исвирка затоа што одби целосно да се соблече. Се повеќе пиеше и повеќе и повеќе му требаа пари. Ги продал сите медали за да собере пари за секојдневно пиење, а се појавил и во порно филм. Врвот на апсурдноста на животот на Мати беше работата што ја доби како телефонски советник за брачни проблеми.

Се повеќе и повеќе пиеше, како да решил се да заврши. Не сакаше помош, не сакаше ништо. Тој само сакаше да се удави во својот омилен алкохолен пијалок од јаболка до смрт.

Агонијата заврши на 4 февруари 2019 година.

Зад себе остави две деца Евелина и Сами, кои во текот на животот ќе одлучуваат што е нивниот татко – гениј или лудак.